1801: ΛΗΞΟΥΡΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ Ι. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ (Ένας αιματηρός αγώνας για την αυτοδιοίκηση του Ληξουριού)

Αφορμή για το παρόν κείμενο αποτελεί άρθρο της έγκριτης ιστοσελίδας «Κεφαλονίτικα Νέα», το οποίο, ακολουθώντας την πεπατημένη της «επίσημης» ιστοριογραφίας, εξυμνεί τον Ιωάννη Καποδίστρια, για το «κατόρθωμα» του «συμβιβασμού» Αργοστολίου και Ληξουρίου, κατά την ταραγμένη περίοδο των αρχών του 19^ου αιώνα. Τότε, που η Κεφαλονιά και όλα τα Επτάνησα βρίσκονταν υπό Ρωσοτουρκική κατοχή, βαπτισμένη σε   «Επτάνησο Πολιτεία».

Κύρια πηγή για το άρθρο των «Κεφαλονίτικων Νέων», αποτελεί άρθρο του αξιόλογου ιστολογίου «ΕΞΑΛΑΠΑΞΑΣ», που με την σειρά του αντλεί πληροφορίες κυρίως από το βιβλίο του Μάρκου Θεοτόκη «Ο Ιωάννης Καποδίστριας εν Κεφαλληνία και αι στάσεις αυτής εν έτεσι 1800 1801 1802».

Η προσεκτική ανάγνωση όμως αυτού του ίδιου συγγράμματος του Θεοτόκη, με την εξαντλητική (και για το θέμα και για …. τον αναγνώστη) και εμπεριστατωμένη παράθεση των γεγονότων, οδηγεί σε εντελώς αντίθετα συμπεράσματα από αυτά που τα δύο ανωτέρω άρθρα παρουσιάζουν.

Τα γεγονότα

Κατ’ αρχάς τα γεγονότα, όπως πάντα περιγράφονται από τον Θεοτόκη, αντιτίθενται σε όσα τα δύο άρθρα αναφέρουν σε δύο βασικά σημεία:

α) Από πουθενά δεν προκύπτει ότι αίτιο της στάσης των Ληξουριωτών ήταν το αίτημα για εγκατάσταση των Αρχών της Νήσου στην πόλη τους.

Οι Ληξουριώτες ξεσηκώθηκαν και αγωνίστηκαν για την δημιουργία Δικαστηρίων και Υγειονομείου ΚΑΙ στο Ληξούρι.  Η επανάσταση τους μάλιστα εκδηλώθηκε όταν, ενώ είχε αποφασιστεί η ίδρυση των Υπηρεσιών αυτών στην πόλη από την Γερουσία, το «Γενικόν Συμβούλιον των Ευγενών» της Κεφαλονιάς, ελεγχόμενο από Αργοστολιώτες και «Καστρινούς» έλαβε απόφαση ότι «είναι βλαβερόν εις τον τόπον το υγειονομείον Ληξουρίου» (σας θυμίζει κάτι αυτό;!).

β) Η διαμάχη των δύο οικογενειών Μεταξάδων – Ανίνων, που αιματοκύλησε την υπόλοιπη Κεφαλονιά, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί αίτιο των ταραχών στο Ληξούρι. Απλώς, σε κάποια στιγμή οι εξεγερθέντες στην υπόλοιπη Κεφαλονιά «συνεργάστηκαν» με τους Ληξουριώτες εναντίον του κοινού εχθρού, δηλαδή όσων κατείχαν την κυβέρνηση του νησιού.  

Η νοοτροπία του Καποδίστρια

Αφού λοιπόν οι Ληξουριώτες δεν επαναστάτησαν για «να γίνει το Ληξούρι πρωτεύουσα», ούτε λόγω της αντιπαράθεσης δύο αρχοντικών οικογενειών, καταρρίπτεται ο ισχυρισμός ότι ο Καποδίστριας στο Ληξούρι έδρασε κατά της αρχέγονης «ζηλοτυπίας» μεταξύ των δύο πόλεων ή κατά «ληστρικών φατριών».

Η μοιραία απόφαση

Τη νοοτροπία με την οποία ο Καποδίστριας αντιμετώπισε την ληξουριώτικη στάση καταδεικνύει ιδιαίτερα το εξής γεγονός, που ο Θεοτόκης και συνακόλουθα το «ΕΞΑΛΑΠΑΞΑΣ» αναφέρουν μεν, αλλά με αντίστροφη, «φιλοκαποδιστριακή» οπτική:

Ενώ το Ληξούρι βρίσκεται σε ένταση, λόγω του φόβου της καταργήσεως των Δικαστηρίων και του Υγειονομείου του, συλλαμβάνονται οι αδελφοί Λιώκη, από την Κοντογεννάδα, για εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου (φόνους ληστείες κλπ). Οι Ληξουριώτες, όπως ήταν φυσικό, απαιτούν να δικαστούν οι δύο κατηγορούμενοι από τα ληξουριώτικα ποινικά δικαστήρια, που είχαν την δωσιδικία. Ο Ιωάννης Καποδίστριας όμως επιμένει πεισματικά να τους δικάσει δικαστήριο υπό την προεδρεία του ίδιου, αποτελούμενο από κυβερνητικά στελέχη και εδρεύον στο Αργοστόλι. Η επιμονή αυτή του Καποδίστρια, δημιουργεί έξαρση των ταραχών, αλλά ο ίδιος δεν κάμπτεται. Δικάζει τους κατηγορούμενους στο Αργοστόλι, τους καταδικάζει σε θάνατο και διατάσσει η ποινή να εκτελεστεί στην αγορά του Ληξουριού «προς παραδειγματισμόν» των αντιφρονούντων. Μάλιστα η απόφαση διέτασσε να αποκοπούν οι κεφαλές των αδελφών Λιώκη και να εμπηχθούν σε λόγχες, κάτι που τελικά δεν έγινε ελλείψει δημίου (!).

Για την εκτέλεση των δύο κατηγορουμένων μετέβη στο Ληξούρι μεγάλη δύναμη στρατιωτών, κυρίως Ρώσων, με κανόνι και «βόμβα», η οποία παρότι εκτέλεσε τους αδελφούς Λιώκη, δεν κατάφερε να καταπνίξει και την εξέγερση που προκλήθηκε με μεγάλο αριθμό νεκρών.  

Η αντίδραση αυτή του Καποδίστρια, κατά την γνώμη μου, «μυρίζει» διάθεση για υποκίνηση της στάσης, ακριβώς για να προβεί ο στρατός στην «τελική λύση» του προβλήματος με την εκκαθάριση διά της λόγχης του Ληξουριού από τα «επαναστατικά στοιχεία» και την οριστική υποταγή του. Κάτι που τελικά θα γίνει λίγο αργότερα, όταν κατόπιν διά θαλάσσης αποκλεισμού, το Ληξούρι υπό την απειλή της οικονομικής καταστροφής, θα υποκύψει στα κελεύσματα του μετέπειτα Κυβερνήτη της Ελλάδας.

Συνεπώς, κατά την γνώμη μου πάντα, ο Καποδίστριας στο Ληξούρι έδρασε με άκρως συγκεντρωτική νοοτροπία και εφαρμόζοντας πλήρως την ρωσική πολιτική, που ήθελε ένα επτανησιακό «κράτος» ολιγαρχικό, ακριβώς για να το ελέγχει απόλυτα. Ο νεαρός κόντες συμπεριφέρθηκε σαν «golden boy» της σημερινής εποχής, πειθήνιο στα κελεύσματα των προϊσταμένων του, επιδιώκοντας και επιτυγχάνοντας την μεγάλη καριέρα του διπλωμάτη του Τσάρου.  

Τι "ήθελε" το Ληξούρι

Όσο για το τι επεδίωκε το Ληξούρι (και) την εποχή εκείνη; Αυτό αποδεικνύεται από την αναφορά των Ληξουριωτών προς τον Πρόεδρο της Γερουσίας, κοινοποιούμενη και στον Καποδίστρια, με την οποία ζητούσαν: α) Την σύσταση στο τμήμα του Ληξουρίου ειδικής «Συγκλήτου» που να εκλέγει τις Αρχές και τους Υπαλλήλους του. β) Τη σύσταση στο Ληξούρι ειδικού Ταμείου, που να συλλέγει τους φόρους και αφού κρατήσει τους απαιτούμενους για τις ανάγκες του «τμήματος» να αποστέλλει τους υπόλοιπους στην Γερουσία και γ) Να απαγορευθεί στο Γενικό Συμβούλιο των Ευγενών της Κεφαλονιάς να ακυρώσει τις αποφάσεις της Γερουσίας για ίδρυση Δικαστηρίων και Υγειονομείου στο Ληξούρι.

Άρα, αυτό που επεδίωκε (και) τότε το Ληξούρι δεν ήταν ούτε να γίνει πρωτεύουσα ούτε «να σβήσει το Αργοστόλι από τον χάρτη». Την αυτοδιοίκησή του επεδίωκε, την εκπροσώπησή του από δικούς του ανθρώπους, που θα υπεράσπιζαν τα δικά του συμφέροντα. Και σε αυτό αντέδρασε η «προστάτις δύναμις» της Ρωσίας, που δεν μπορούσε να ανεχθεί ευρεία εκπροσώπηση των πολιτών μιας κατακτημένης περιοχής (κι αυτό, δεν μπορεί, κάτι θα σας θυμίζει).

Εν κατακλείδι: α) Η αδιαμφισβήτητη αφοσίωση και φιλεργία του Ι. Καποδίστρια στην οργάνωση του Ελληνικού Κράτους, όπως αυτός το οραματίστηκε, καθώς και το μαρτυρικό τέλος του, δεν πρέπει να επηρεάζουν την κρίση μας για τις ενέργειες του κατά το νεανικό του παρελθόν.

β) Πιστεύω ότι αν κάποιοι, αρμοδιότεροι (και ….αντικειμενικότεροι) εμού, ερευνήσουν λεπτομερώς την ληξουριώτικη επανάσταση στις αρχές του προπερασμένου αιώνα, θα προκύψει ίσως μια πρώτη στον ελληνικό χώρο διεκδίκηση οργανωμένης Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με όλο το πάθος που η αγάπη για κάθε γενέτειρα κοινωνία, για κάθε γενέθλια γη συνεπάγεται.